Wokół zasad ustanawiania parków narodowych narosło w ostatnich latach wiele mitów i nieporozumień. W Centrum Strategii Środowiskowych postanowiliśmy szczegółowo przyjrzeć się aktualnym przepisom regulującym tę kwestię. Na nasze zlecenie, Kancelaria Radców Prawnych FRANK BOLD przygotowała analizę procedury powstawania parków narodowych uregulowanej w ustawie o ochronie przyrody. Jej celem było przede wszystkim udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
1. Czy ustawa o ochronie przyrody w obecnym kształcie daje jednoznaczna podstawę do utworzenia parku narodowego w Polsce?
2. Jak powinna wyglądać być procedura i sekwencja wydarzeń zmierzających do utworzenia PN? Wykonana analiza zawiera również rekomendacje działań dotyczące procedury powołania Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry.
Autorzy analizy zwracają uwagę, m. in. na istotny problem polegający na konieczności synchronizacji dwóch aktów prawnych: ustawy o utworzeniu parku narodowego oraz rozporządzenia Rady Ministrów określającego m. in. obszar jaki zostanie danym parkiem narodowym objęty. Uchwalenie drugiego z tych aktów wymaga przy tym uzgodnienia z właściwymi miejscowo organami jednostek samorządu terytorialnego, tzn. akceptacji obszaru parku wrażonego w postaci uchwał rady gminy, rady powiatu oraz sejmiku województwa, na terenie których park zostanie zlokalizowany.
W dyskusji publicznej kwestia uzyskania powyższych uzgodnień [słusznie]podnoszona jest jako kluczowa przeszkoda powodująca, że nawet przy pełnej woli politycznej na szczeblu centralnym, nie będzie możliwe utworzenie jakiegokolwiek parku narodowego bez zgody władz lokalnych i to na wszystkich jej poziomach. Bez niej, ewentualnie utworzony ustawą park nie będzie faktycznie funkcjonował do czasu określenia jego obszaru.
Lektura analizy przygotowanej dla CSŚ przez Kancelarię FRANK BOLD nasuwa nam konkluzję, że jeśli rządzący na koniec swojej kadencji będą chcieli pochwalić się utworzeniem przynajmniej jednego nowego parku narodowego w Polsce, niezbędne będzie przeprowadzenie procesu legislacyjnego zmiany ustawy o ochronie przyrody, w celu usunięcia wskazanych w analizie sprzeczności i zbyt daleko posuniętych mechanizmów blokujących na czterech szczeblach administracji publicznej oraz wprowadzenie jasnych i atrakcyjnych(przede wszystkim finansowo) zachęt dla mieszkańców obecnych terenów przyszłych parków narodowych, a w konsekwencji zdobycie lokalnego poparcia społecznego i politycznego dla tworzenia nowych obszarów chronionych. W naszej opinii działania te należy prowadzić równolegle. Koniec końców nawet nad potencjalną ustawą głosować będą również posłowie wybrani w okręgach obejmujących przyszłe parki narodowe. I choć dla wielu aktywistów rozwiązanie wyłącznie ustawowe może wydawać się atrakcyjniejsze i szybsze, to bez zgody tych, których w wyniku powstania nowego parku sytuacja zmieni się najbardziej, nawet najlepsze chęci i rozsądne argumenty ugrzęzną w niekończących się dyskusjach, jak wszystkie im podobne przez ostatnie 20 lat.
W najbliższym czasie w Centrum Strategii Środowiskowych omawiać będziemy szczegółowe propozycje rozwiązań. Tym czasem już dziś zachęcamy do lektury analizy przygotowanej dla nas przez Kancelarię FRANK BOLD, którą udostępniamy Państwu poniżej.
Analiza dot. tworzenia parków narodowych - Frank Bold dla CSŚ 2024.pdf